- Χάλυβες
- Αρχαίος λαός του Πόντου στη Μικρά Ασία. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο (A’ 28) οι X. οι οποίοι ήταν ένα από τα 14 έθνη που είχαν δηλώσει υποταγή στον βασιλιά της Λυδίας Κροίσο, ήταν όμοροι με τους Μαρυανδούς και τους Παφλαγόνες. Ο Ξενοφών αναφέρει δυο έθνη X. τα οποία κατοικούσαν σε διαφορετικές περιοχές του Πόντου. Τους μεν πρώτους αναφέρει ότι κατοικούσαν στα όρια της Αρμενίας μαζί με τους όμορούς του Τάοχες και Φασιανούς και ήταν έθνος πολυάριθμο, τους δε άλλους τους τοποθετούσε στις παραλιακές περιοχές του Εύξεινου Πόντου και ήταν ολιγάριθμοι. Κατά τον Αισχύλο (Προμ. 714), οι X. κατοικούσαν μεταξύ του Βορυσθένη και Τάναϊ ποταμού και, τέλος, ο Στράβων (C 549), ο οποίος τους ταυτίζει με τους Χαλδαίους, αναφέρει ότι κατοικούσαν σε χώρα κοντά στους Παφλαγόνες.
Οι X. πιστευόταν ότι ήταν οι πρώτοι που επεξεργάστηκαν τον σίδηρο και δημιούργησαν βιομηχανία χάλυβα, από τον οποίο πήραν και το όνομά τους. Φημίζονταν ως τέλειοι μεταλλουργοί γιατί αυτοί πρώτοι εξόρυξαν και χρυσό και άργυρο από τα μεταλλεία της χώρας τους, που ήταν πολλά και ιδιαίτερα σιδήρου. Επιδίδονταν επίσης στην αλιεία γιατί η θαλάσσια περιοχή της χώρας τους ήταν γεμάτη με παλαμίδες, για την αλιεία των οποίων είχε χτιστεί εκεί η Σινώπη από τους Μιλήσιους το 785 π.Χ., της οποίας οι κάτοικοι συναλλάσσονταν με τους μεταλλουργούς X. Ο Στράβων πίστευε ότι η Αλύβη ήταν πόλη των X., οι οποίοι προηγουμένως ονομάζονταν Άλυβες, και ότι Άλυβες, X., Αλίζωνοι και Χαλδαίοι ήταν όλοι το ίδιο έθνος. Νεότερες έρευνες αποκάλυψαν ότι όλες οι χώρες του Πόντου που αναφέρονται ότι τις κατοικούσαν οι X. είχαν πραγματικά πολυάριθμα μεταλλεία.
* * *οἱ, Αβλ. χάλυβας.
Dictionary of Greek. 2013.